Het exclusieve domein van de vrouw Lavandières à Arles (Paul Gauguin, 1888)
Getuigenis van het leven
Enerzijds is de wasplaats de plaats van het zwoegen en zweten met die altijd terugkerende was, en anderzijds is het ook de plaats van plezier en vrijheid.
Het is daar waar de vrouwen lachen, roddelen en geruchten verspreidden om zo hun zware taak te verlichten.
Maar het is niet altijd noodzakelijk om te spreken. De vlekken van een laken, de scheuren van een jurk, de was van de kraamvrouw, openbaren de harde werkelijkheid van het leven. De wasplaats is een openbare plaats waar voor een ieder die het wil weten de getuigenissen van het ware leven wordt afgelegd.
Schilderij: Abram Jefimowitsch Archipow, 1862-1930 Russisch schilder, (The Washer Women, 2nd version, 1901 at the Tretyakov Gallery, Moscow)
Maar de wasserij is vooral een plaats waar men lijdt: geknield in de vochtigheid wordt er ingezeept, geborsteld en geslagen. Uren van zware ontberingen, die veelal ernstige lichamelijke klachten veroorzaken: krampen, spierpijnen, winterhanden, reuma, kloven...
In de wasplaats werden er voorspellingen van dood en leven gedaan. De wasvrouw die het laken van een ziek persoon waste wierp het laken op het water, wanneer het wasgoed op het wateroppervlakte bleef drijven was dat een teken van genezing voor de zieke. Maar wanneer het wasgoed direct in het water verdween dan kondigde dat de dood aan van een dorpsgenoot. En snel deed het gerucht in het dorp de ronde.
.jpg)
De plaats van opvoeding en inwijding.
Zoals de smederij voor de jongen de leerplaats was voor zijn toekomst als man, zo is de wasplaats voor het meisje het eerste contact met het echte leven. Nog voor ze kan lezen ontvouwd zich het grote boek van het wasgoed aan haar. Ze luistert naar de gesprekken en het vormt de basis voor haar latere leven, ze verneemt haar plichten als toekomstige echtgenote van de boer.
- Rechts het schilderij van Honoré Daumier (1808-1879)
Laveuse au Quai d' Anjou -1860
Caquetage
De taal van de wasvrouw
Het vocabulaire (de 'Caquetage') van de wasvrouwen is van een spreekwoordelijke onbeschaafdheid. Het is niet zelden dat de onenigheden in ruzie ontaarden waarin de wasstamper een nieuwe functie wordt toebedeeld!
Rivaliteit en jaloezieën worden gevoed door de sporen op het wasgoed. Een te luxe geborduurde stof, een sleetse plek in het laken. Elk stuk wasgoed vertelt over het leven. En wie anders zou deze tekenen beter kunnen ontcijferen en interpreteren dan de wasvrouw.
De roddel is snel geboren, de ruzies ontwikkelen zich en twisten worden in de wasplaats gevoed.
Edgar DEGAS 1834-1917 «Blanchisseuses portant
du linge» 1876-1878, collection privée.